Suriyeli Hafızdan Aşri Şerif

Suriyeli Hafızdan Aşri Şerif

Marshall Planı

Marshall Planı II. Dünya Savaşı sonrasında 1947 yılında önerilen ve 1948-1951 yılları arasında yürürlüğe konan ABD kaynaklı bir ekonomik yardım paketidir. 16 ülke, bu plan uyarınca ABD'den ekonomik kalkınma yardımı almıştır.

II. Dünya Savaşı sonrasında Truman Doktrini, esas itibariyle Sovyetler Birliği'nin doğrudan doğruya baskısı ve tehdidi altında olduğu vurgulanmış ve buna istinaden sadece Yunanistan ve Türkiye'ye askeri yardım öngörmüştür. Fakat bu sıradaAvrupa'nın durumu iktisaden son derece kötüdür. Altı yıllık savaş, bütün ülkelerin ekonomik kaynaklarını tüketmiştir. Savaş, bütün ülkelerde ağır tahribat yapmıştır. Sovyetler Birliğinin, bu durumu fırsat bilerek komünizm propagandasını şiddetlendirmiştir. Bunun üzerine ABD 1945 Haziranı ile 1946 sonu arasında Batı Avrupa ve beraberindeki 16 ülkeye toplamda 15 milyar dolar ekonomik yardımda bulunmuştur. Fakat bu yardım, bütçe açıklarının kapanması, ithalat için kullanılması yüzünden sonuç alınamamıştır. Bunun üzerine ABD yeni planlar aramış ve Dışişleri Bakanı George Marshall'ın "Marshall Planı" 5 Haziran 1947 günü Harvard Üniversitesi'nde verdiği bir nutukta açıklanmıştır. Buna göre, Avrupa ülkeleri her şeyden önce kendi aralarında bir ekonomik işbirliğine girişmeliler ve birbirlerinin eksikliklerini kendileri tamamlamalılar, bu genel işbirliği sonunda bir açık ortaya çıktığında Amerika, bu açığın kapatılması için yardım etmeli. Bunun için de önce bir işbirliği programı yapmamalılar ilkesi benimsenmiştir.

Görüşmeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor.

Marshall Planı adını alan bu teklifi görüşmek üzere 27 Haziran 1947'de Paris'te bir toplantı yapıldı. George Marshall, bu planına Sovyetlerle uydularını da dahil ettiği için, Paris Toplantısı'na yapıcı bir katkıda bulunmaktan ziyade tutumlarıyla açıkça sabote etmek için Sovyetler de katıldılar. Sovyetler 2 Temmuz'dan sonraki toplantılara katılmadı.

11-13 Temmuz 1947 Paris Konferansı
Sovyetler Birliği, Çekoslavakya, Polonya ve Finlandiya dışındaki Avrupa ülkelerinin dışişleri bakanlarının katılımıyla düzenlenen Paris Konferansı'nda, bakanlar ABD'ye sunulacak Avrupa Telafi Programı üzarinde anlaştılar. ABD Dışişleri Bakanı George C. Marshall'ın daveti üzerine hazırlanan Avrupa Telafi Programı "Marshal Planı" olarak adlandırılmaktadır.

ABD Kongresi Marshal Planını 11 Eylül 1947 de onaylamıştır.

Türkiye açısından[değiştir | kaynağı değiştir]

17 Temmuz – 2 Ağustos 1945 tarihinde Birleşik Krallık, SSCB ve Amerika Birleşik Devletleri arasında düzenlenen Postdam Konferansı’nda görüşülen önemli konulardan birisi de Türk Boğazları konusu olmuştur.

18 Temmuz gecesi yemekte Sovyetler Birliği lideri Stalin, Birleşik Krallık lideri Churchill’e, Türkiye-SSCB arasındaki bir ittifakın ancak aralarındaki anlaşmazlıkların çözülmesiyle mümkün olacağını, fakat Türkiye’nin Kars ve Ardahan’ı SSCB’ye geri vermeyi, Montreux Antlaşması’nı tartışmayı reddettiğini söyledi. Daha sonra 23 Temmuz gecesi başka bir yemekte Stalin, Churchill’e

“	“Eğer Marmara’da bize tahkim edilmiş bir pozisyon vermeniz mümkün değilse o zaman Dedeağaç’ta bir üs alamaz mıyız?”[1]	”

diye sorarak Boğazların denetimi ile ilgili niyetini açıkça dile getirdi. Churchill, Boğazlarda SSCB’nin istediği yönde bir düzenlemeyi desteklediğini ama bunun Türkiye’nin toprak bütünlüğünü konuma koşuluna bağlı bulunduğunu söylemiştir.

SSCB'nin tavrı ve ABD çıkarlarına ters istekleri üzerine Postdam Konferansı’ndan kısa bir süre sonra, ABD’nin Boğazlarla ilgili politikası görüşmelerin sonunda değişmiştir ve ABD Türkiye'yi destekleme kararı almıştır. ABD'nin destek kararına dönemin Türkiye hükümeti ABD lehine taraf olmuş ve böylece ikili ilişkilerde büyük gelişmeler olmuştur. Bu durum Marshall Planı doğrultusunda ABD'nin Avrupa ülkelerine yaptığı Marshall yardımlarınıda kapsayan günümüz ABD-Türkiye ilişkilerine dek sürmüştür.

 mershal pi lanının uygulandığı ülkeler

Marshall Planı’nın mimarı, ABD’nin eski Dışişleri Bakanlarından G. C. Marshall’dır. Marshall, I. Dünya Savaşı sonrasında Fort Benning Georgia’da ki Piyade Eğitim Okulu’nun komutan yardımcısı olmuştu. Okulun eğitim yöntemlerinde de değişiklikler yapan Marshall, II. Dünya Savaşı’nda öne çıkan bir çok generali derinden etkilemiştir.

Başkan Franklin Delona Roosvelt’in (1932-1945) Genelkurmay Başkanlığı’na getirdiği Marshall, Kasım 1945 de Başkan Harry S. Truman (1945-1953) tarafından Dışişleri Bakanı (1947-1949) yapıldı.

Marshall, Dışişleri Bakanlığına atanınca, dışişleri ekibini Avrupa’nın ekonomik iyileşmesi konusunda bir program oluşturmakla görevlendirmişti. Dışişleri Bakan Yardımcısı Dean Acheson, Avrupa Ekonomik Programı Direktörü ve aynı teşkilatın Avrupa temsilcisi Averall Harriman ve Senatör Arthur Vandenberg ile birlikte sunulan taslak planı bizzat gözden geçirmiştir.

Marshall ekibince hazırlanan ve Avrupa’nın (Türkiye ve Yunanistan dahil) ekonomik kalkınması için yardım gerekliliğini savunan ve tarihe Marshall Planı olarak geçecek olan planın ana hatları, 5 Haziran 1947 tarihinde Harvard Üniversitesi mezunlarına yaptığı bir konuşma ile Marshall tarafından şöyle ortaya konulmuştur.

“ABD’nin ekonomik ilişkilerinin dünya çapında yeniden normalleşmesi için elinden gelen her türlü yardımı göstermesi zorunluluğu mantığın gereğidir; Aksi taktirde hiç bir şekilde barış ve istikrarı temin edemeyiz. Politikamız belirli bir ülke veya doktrini değil, açlık, yoksulluk, umutsuzluk ve kaosu hedef almıştır. Amacı, içinde özgür ekonomilerin var olabileceği siyasi ve sosyal şartların oluşmasına izin verecek bir iş ekonomisini canlandırmaktır.”

Politikbilimci Dr. Holly Sklar, Marshall Planı’nın bu yönünü şöyle ortaya koymuştur; “ABD, demokrasi cephaneliğinden Sovyetler Birliği dahil olmak üzere Avrupalı müttefiklerine uzun vadeli ödeme koşuluyla savaş malzemesi vermeye başlamıştır. Bu politikayla bu ülkeleri büyük bir borç bataklığına sokmuştur.”

Gerçekten de Birleşmiş Milletlerde SSCB delegesi Visinski’nin tespitine göre “Marshall Planı başka bir silahtır.” BM Genel Kurul toplantısında 18 Eylül 1947’de SSCB adına söz alan Visinskinin bu sözleri bu planın hükümlerinin uygulanmasından sonra anlaşılmıştır. Doğrusu Visinski’nin planı okuduktan sonra önemli bir gerçeği dile getirdiğini kabul etmek gerekir.

Truman Doktrini, temelinde ABD’nin milletler arası işbirliği ve BM’nin müşterek hareketler prensibini terk etmekte olduğunu ifade eder. Marshall Planı başka bir siyasi silahtır. Bu Truman Doktrininin Avrupa’ya uygulanmış şeklidir.
Marshall Planı’nın hakiki manası, Avrupa’nın iktisaden ABD’nin tahakküm altına girmesi ve Avrupa memleketlerine siyaseten müdahalesidir. Marshall Planı, her ne kadar bir yardım planı olarak sunulmuşsa da plan bir borç verme –borçlandırma planıdır. Ülkeleri borçlanma bataklığına sürerek teslim alma planıdır.

George Catlett Marshall, 31 Aralık 1880’de Uniontown – Pensilvania’da dünyaya geldi. Babası kömür tüccarı idi. 1901’de Virginia Harp akademisinden mezun olduktan sonra, piyade teğmeni rütbesiyle ilk görev yeri Filipinlerdi. Tarihçi ve biyografi uzmanlarına göre, ileride yükselmesini sağlayacak disiplinli çalışma alışkanlığı ve diğer komutanlık vasıflarını burada edindi.

1.Dünya Savaşı’nda Birinci Ordu’nun Harekatlar Kumandanı olan Marshall,1918’de ki Meuse-Argonne taarruzunun hazırlıklarına katkısı ile ünlendi.

Marshall 1938’de Savaş Bakanlığı’nın Savaş Planları Daire Başkanlığı’na getirildi. Başkan Franklin D. Roosvelt tarafından 1939 başlarında Genel Kurmay Başkanlığı’na aday gösterilen Marshall, bu göreve iki ay vekaleten baktıktan sonra Nazilerin Polonya’yı işgal ettikleri 1 Eylül 1939 tarihinde ABD’nin Genelkurmay Başkanı oldu. Marshall’ın o dönem kuvvetle savunduğu Nazilere karşı Manş Denizi üzerinden yapılacak müttefik harekatı fikri, 6 Haziran 1944’deki Normandiya çıkarması ve Batı Avrupa’nın kurtarılması ile sonuçlandı.

Roosvelt ısrarla kendisini Washington’a isteyince Avrupa’daki Müttefik Kuvvetlere, Dwight Einshower’in komuta etmesini öneren Marshall, Kasım 1945’de 65 yaşında Genelkurmay Başkanlığından emekli oldu.

Ordudan ayrılmasından bir kaç gün sonra Başkan Harry Truman, Marshall’dan özel temsilci olarak Çin’de ki kanlı iç savaşta arabuluculuk yapmasını ister. Savaşı sona erdirmese de Truman, Marshall’a Dışişleri Bakanlığını teklif eder. Senatonun onaylamasından sonra Marshall, Amerika’nın ilk asker kökenli dışişleri bakanı oldu.

Sağlık nedeniyle iki yıl sonra bakanlıktan ayrılan Marshall, 1950 yılında Kore Savaşı patlak verince Truman, Marshall’ı Savunma Bakanı yapmıştır. Buradaki yıllarında orduyu büyütmüş ve NATO’nun oluşturulmasına katkıda bulunmuştur.

Aralık 1953 de Avrupa’nın ekonomik rehabilitasyonuna katkılarından dolayı Nobel barış ödülünü alan Marshall bu ödülü alan askerdir.

Büyük işadamı Baruch’a göre “ ilk global stratejist “ olan Marshall, 5 Haziran 1947’de Harvard Üniversitesinde yaptığı konuşmasında “Kavgamız, açlık, yoksulluk ve umutsuzluk iledir” diye sunduğu planın uygulanmasının sonuçları olarak halkları, açlık, yoksulluk ve umutsuzluğa mahkum eden adam olarak tarihe geçti.

Truman Doktrini, esas itibariyle Yunanistan ve Türkiye'ye askeri yardımı öngörmüştür. Çünkü bu iki ülke, Sovyetlerin doğrudan doğruya baskısı ve tehdidi altında idi. Fakat bu sırada Avrupa'nın durumu iktisaden son derece kötüdür. Altı yıllık savaş, bütün ülkelerin ekonomik kaynaklarını tüketmiştir. Savaş, bütün ülkelerde ağır tahribat yapmıştır. Bir bakıma toplumlar açlıktan kıvranmaktadır. Ekonomileri harekete geçirecek kaynak yoktur.

Sovyet Rusya, bu durumu fırsat bilerek komünizm propagandasını şiddetlendirmişti. Komünizm propagandası, fakirliğin müsait zemininde çok etkili olmaktaydı. Sovyetler, komünist partilerinin bilhassa kuvvetli olduğu Fransa ve İtalya'yı seçmişlerdi. Bu iki ülkede komünist partilerinin kışkırtmasıyla çıkan grevler, bu ülkelerin ekonomisini felce uğratmıştı. Bu grevlerle komünist partilerinin iktidara gelmeleri amaçlanmıştı. Bu bakımdan, 1947 Eylülündeki Kominform Toplantısı'na Fransa ve İtalya Komünist Partilerinin katılması ilgi çekicidir.

Amerika, Batı Avrupa'nın bu ekonomik sıkıntılarına yardımcı olmak için her şeyi yaptı. Amerika'nın 1945 Haziranı ile 1946 sonu arasında Batı Avrupa'ya yaptığı ekonomik yardım 15 milyar dolar olmuş, fakat bu yardım, bütçe açıklarının kapanması, ithalat için kullanılması gibi, paranın verimli olmayan ve gidip de gelmeyeceği alanlara harcanmıştı. Bu işin sonu yoktu.
Bu sebeple Amerika, Avrupa'ya yapacağı yardım için başka bir formül aradı ve bu formül Dışişleri Bakanı George Marshall'ın 5 Haziran 1947 günü Harvard Üniversitesi'nde verdiği bir nutukta açıklandı. Buna göre, Avrupa ülkeleri her şeyden önce kendi aralarında bir ekonomik işbirliğine girişmeliler ve birbirlerinin eksikliklerini kendileri tamamlamalılar. Bu genel işbirliği sonunda bir açık ortaya çıktığında Amerika, bu açığın kapatılması için yardım etmeli. Bunun için de önce bir işbirliği programı yapılmalıydı.

Marshall Planı adını alan bu teklifi görüşmek üzere 27 Haziran 1947'de Paris'te bir toplantı yapıldı. George Marshall, bu planına Sovyetlerle uydularını da dahil ettiği için, Paris Toplantısı'na Sovyetler de katıldılar. ANcak yapıcı bir katkıda bulunmak için değil, sabote etmek için. Sovyetler bunu da başaramayınca 2 Temmuzda konferansı terkettiler.

12 Temmuzda İngiltere, Fransa, Belçika, İtalya, Portekiz, İrlanda, Yunanistan, Türkiye, Hollanda, Lüksenmburg, İsviçre, İzlanda, Avusturya, Norveç, Danimarka ve İsveç'in katılmasıyla toplanan 16'lar Konferansı 22 Eylülde, Amerika'ya sunulmak üzere bir Avrupa Ekonomik Kalkınma Programı hazırladı. Bu program üzerine Amerika, 3 Nisan 1948'de Dış Yardım Kanunu'nu çıkardı. Amerika, bu kanuna dayanarak daha ilk yılında 16'lara 6 milyar dolarlık bir ekonomik yardım yaptı. Bu yardımlar daha sonraki yıllarda da devam edecekti.

Dış Yardım Kanunu'nun çıkması üzerine 16 Avrupa ülkesi, 16 Nisan 1948'de Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkilatı'nı kurdular. Marshall Planı'na karşılık Sovyetler de, uyduları ile kendileri arasındaki ekonomik münasebetleri ve işbirliğini sıkılaştırmak için Molotov Planı adını verdikleri ikili ticaret sistemini kurmuşlardır. Zira, bazı uydular ve bilhassa Çekoslovakya, Marshall Planı'na katılmak için büyük istek göstermiştir. 1948 Şubatındaki Çekoslovak darbesinde bunun da büyük rolü olduğundan şüphe yoktur.

Amerika Dışişleri Bakanı George Marshall'ın ismine karşılık, Sovyet Dışişleri Bakanı Molotov'un adını alan yeni ekonomik işbirliği sistemi, komünist uydularının Sovyet kontrolü altına daha fazla girmesinden başka bir şey değildi.

hak dinler hakkında bildiklerimiz yalnızca aslen kimin tarafından yazıldığını bilmediğimiz bir kaç kitaba bağlı olup doğruluğu yüzde yüz kesin değildir. bu yüzden bunlara "hristiyan mitolojisi" ve "müslüman mitolojisi" demek daha uygundur.

kitapların ne zaman yazıldıkları ve kimin tarafından yazıldıkları hakkında sadece o kitaplarda yazanlar ve ağızdan ağıza dolaşanlar vardır, bunlar dışında hiç bir kaynak olmaması durumum objektifliğini sorgulamaya yetmelidir.

unutmayalım ki bugün "yanlış" kabul ettiğimiz inançlar geçmişte en az günümüzün islamı ve hristiyanlığı kadar geçerli sayılmıştır. bu değişim hep vardır, hep olacaktır. 

aslında mitoloji geçmişte değil...hala devam etmekte..1000 yıl sonra bizim inandıklarımız da bu sınıfa sokulacaklarsa şimdiden bu gerçekleri kabul etmek daha mantıklıdır (tabi artık yazı var belge var ölümsüzleşirler..bunlar olmasaydı dediğim gibi olabilirdi)

temelde din mitoloji'yi de kapsayan bir kavramdır, kendi dinlerinin gökten indiğinden şüphelenen, din denilince akıllarına hristiyanlık, musevilik ve islam gelen insanlar aksini düşünüyor olsalar bile mitoloji de koç gibi bir dindir. bu sebeple din ile mitoloji arasındaki en büyük fark - aynı renk ile mavi arasındaki fark gibi - birinin diğerini kapsıyor olması olabilir.

dini "semavi dinler" dar anlamıyla alırsak da ortaya şöyle bir durum çıkar; dini anlatıların çoğunun temelinde mitoloji öyküleri yer alır, ya da başka bir deyişle, dini anlatılar ile mitolji öyküleri arasında derin paralellikler bulunur ve mitolojik öyküler kronolojik sıralamada daha üstte yeralırlar; dolayısıyla bu bakış açısına göre din ile mitoloji arasındaki başka bir fark da dinlerin mitoloji üzerine inşa edildikleri yani mitolojinin dinleri bir anlamda kapsadığıdır. dindar insanlar bu durumu, tanrı'nın - kitaplarında bahsettiği gibi - önceki kavimlere de peygamberler aracılığı ile buyruklarının iletilmesi olarak yorumlarlar. dine inanmayanlar ise bu paralelliği dinin insan kurgusu oldugu görüşünün açık bir delili sayarlar. mamafih eskilerde peygamberlerin ne dedikleri pek iyi anlaşılamamış olacak ki isa öncesi hemen hemen tüm uygarlıkların 100'den fazla tanrısı vardır ve kuzey yarımküre mitolojileri ile modern dinler arasındaki paralelliklere güney amerika mitolojilerinde pek fazla rastlanmaz.

antik devirlerde mitoloji din ile aynı degerdeydi çünkü mitolojik kahramanlar aynı zamanda tanrılardı da. bunun sebebi desomut olarak açıklayamadıgımız olayları soyut güçlere bağlamak zorunda kalmaktan gelmektedir. "madem biz bunları tanımlayamıyoruz o halde bir güç var" düşüncesinden türemiştir... 

mitolojik kahramanlar, kurtarıcı, koruyucu ve yaratıcı olarak görülmüşlerdir. ve yine şimdilerde şeytan olarak tanımlanan kötü gücün yerinde o zamanlarda da kötü tanrılar bulunmaktaydı. ve her olay için ayrı bir tanrı yaratılmıştı, şimdi ki tek tanrılığın aksine... apollo müzik, aphrodite aşk tanrısıyken, hades şimdiki azraile benzeyen bir rol alıp ölüm tanrısı olarak kabul edilmiştir....farkı ise, allah ın melekleri varken, en büyük ve tüm tanrıların başı olan zeus un ise yine tanrı olarak adlandırılar yardımcıları vardı. tıpkı şimdi din konusunda oldugu gibi... 

çağlar değişip, insanlık gelişmeye başladıkça dinler belirmeye, diğer bir tabirle "inmeye" başlamıştır. ve bu inanç daha mantıklı görülmüştür. mitolojik kahramanların insanlar tarafından oluşturulmasına karşın allah bize varlığını göstermiş ve bizim kendine inanmamızı sağlamıştır. ve yine en büyük fark mitolojideki tanrılar insanlar tarafından da görülebilirken, allah hiçkimse tarafından görülememektedir... işte ikisi arasındaki en büyük farklar bunlardır. ama en büyük benzerlik de, başta da söylediğim gibi, ispatlanamayan olayları gözle görülmeyen bir güce baglama istegidir. unutmamalı ki, bizler su anda allah ın varlığına ne kadar inanıyorsak antik çağlardaki insanlar da kendi tanrılarının varlığına o kadar inanıyorlardı.

doğa ve insan

Doğa ve İnsan

İnsanların yaşamları boyunca ilişki içerisinde oldukları ve karşılıklı etkileşimde bulundukları fiziki, sosyal,ekonomik ve kültürel ortama Doğal Ortam adı verilir. Doğal ortam içerisinde yer alan, oluşumunda insanınetkisinin bulunmadığı herşeye Doğal Unsur adı verilir.

İnsanın yaşamak amacıyla bulunduğu ortama Doğal Çevre adı verilir.

Dünyanın değişik bölgelerinde yaşamlarını sürdüren insanların beslenme, barınma ve giyinme gibi temelyaşamsal faaliyetlerinin birbirine göre büyük farklılıklar gösterdiği görülür. Bu farklılığın temel nedeni doğalortamın farklılık göstermesidir.

Doğal çevreyi oluşturan doğal ortamlar dört tanedir.

Doğal unsurların insana ve yaşamsal faaliyetlerine olan etkilerini Coğrafya bilimi inceler. Coğrafya buincelemeyi yaparken doğal ortamla ilgilenen diğer bilimlerle ilişki halindedir.

Doğa canlı ve cansız varlıkların tümüdür, bu açıdan bakıldığında insan doğanın bir parçasıdır. Doğada

her olgu ve süreç birbiriyle etkileşimde ve bu anlamda da sarmal bir döngü içindedir.

Tarihsel nedensellik çarkı farklı işlese; atomcuların maddenin doğası, dünyaların çokluğu, uzay ve

zamanın erimi konusundaki öngörüleri rağbet görüp temel alınsa; insanların gözleyip anlaması

gereken doğa yasaları kavransa ve kavratılsa, günümüzdekinden farklı bir dünyada yaşıyor olacağımız

açıktır.

Bilim, temel değerlerini yitirmeksizin varlığını sürdürme umudu besleyen, bir diğer deyişle

“sürdürülebilir yaşam” arayışındaki insanlık için başlıca araçtır. Yalnızca başarılı bilim insanlarına

değil, bilimi anlayan ve ona kucak açan bir insan toplumuna da gereksinim duymaktayız.

Bilim, fikirlerin özgür alışverişine dayalıdır; değerleri gizliliğe ters düşer. Bilim de demokrasi de çizgi

dışı fikirleri ve güçlü tartışmaları destekler. İkisi de yeterli neden, tutarlı sav, kanıt konusunda yüksek

standart ve dürüstlüğü temel ölçütler olarak almak zorundadır.

İnsanın doğaya ve yaşadığı doğal çevreye ilişkin bilgisi üssel/katlanarak artan ve entegratif/bütünleşen

özelliktedir. Zaman kavramı ile tanımlanan olgu ise doğadaki değişim ve dönüşümlerin bir sonucudur.

Tüm bu evrim sürecinin asli unsuru atomlar ve atom-altı parçacıklar, az sayıdaki bu parçacık

türlerinden çok sayıda canlı türünün ve maddenin oluşmasının nedeniyse simetri kırılması ve özellik

sabitlenmesidir.

İnsanlığın sorunu evrim sürecini doğal bir gelişim olarak almak yerine Oluşturucu Dış Güç, bir diğer

deyişle Doğaüstü bir Güç tarafından oluşturulup örgütlendiği düşüncesini temel almasından, buna

karşılık bu gelişimin farklı türler ve oluşumlar ile doğal ortamın etkileşiminden kaynaklandığının

gözardı edilmesinden kaynaklanmaktadır. İkinci bir sorun kaynağı ise, bu genel bakışın uzantısı

olarak, tepeden inmeci bir toplumsal örgütlenmenin egemen olması ve bu örgütlenme türünün tüm

örgütlenme ve yönlendirme inisiyatifi ve sorumluluğunu tepedeki unsur(lar)a bırakmasıdır. İnsanın

insanı tahakküm altına aldığı bu tür örgütlenme doğayı da tahakküm altına alma ve doğadan

bilinçsizce yararlanma mantığını ürettiği için yıkımlara neden olmaktadır. İnsanı sömürmeyen bir

sistem, insanın doğal ve asli bir parçası olduğu doğayı da sömürmeyecektir.

Yerkürenin oluşumundan günümüze canlı türleri yedi kez kütlesel olarak yokolmuştur. Geçmişteki bu

yokoluşlar doğal olgular ve süreçlerden kaynaklanmışken, bugün doğal süreçlerin yıkıma

dönüşmesindeki en önemli etken doğaya müdahale eden ve koşulları olumsuza evrilten insandır.

Doğaya, doğal süreçler ve dengeler gözönüne alınmaksızın yapılan müdahaleler ve yararlanma

uygulamaları doğanın tahrip olmasına, doğal dengelerin bozulmasına ve yıkımlara neden olacaktır ve

olmaktadır da. Bu bilinçsiz ve sömürü amaçlı yararlanma doğada kaos yaratacak, giderek artan sayıda

canlı türünün yokolmasına ve kütlesel kırımlara neden olan beklenmedik doğal olaylara zemin

hazırlayacaktır. İnsan türünün bu yokoluş sürecinden kendini kurtarabilmesi için doğaya bakışını

kökten değiştirmesi gerekmektedir.

Bir kuram ve uygulama olarak jeoloji insanı doğayla dost kılacak bilim ve mühendislik anlayışıdır.

Temelde yerkürenin ve yaşadığımız doğal çevrenin geçmişini ve geleceğini kavramaya dayanır. Bu

nedenle de kültür ve bilimin kavranması/kavratılmasındaki en önemli araçlardan olan Jeolojik Miras

İnsan-doğa ilişkisi

İnsanlık denildiğinde akla gelen yaratıcılıktır. Yani doğruyu ve gerçekliği felsefe esaslarına göre denemiş ve yaşamıştır. İnsan doğanın bir parçasıdır. Böyle olmasına rağmen neden doğaya en çok zarar veren kendisidir. Doğayla bütünleşmesi gerekirken hem kendisine hem de doğaya gittikçe yabancılaşıyor. Kendisini yaratan doğa, daha sonra insanları yarattı. Bu anlamda insanoğlu yaratıcısına (doğaya) da büyük bir haksızlık yapmaktadır. Hiçbir canlı, insanoğlu kadar diğer canlılara karşı zorba değildir. Fakat insan böyledir. Yani hem kendi türüne hem de diğer canlı türlerine karşı korkunç despot, iktidar ve korkunç tahakkümcü ve sömürgecidir. Yani en zorba iktidardır. Doğaya zarar vermek aslında kendine zarar vermek demektir. Bu şekilde olmasına rağmen insan niçin parçası olduğu doğaya zarar vermekte ve acıtmaktadır. Anasını (doğayı) neden sömürmektedir? Anayı sömürmek, insan olmaktan çıkmak demektir. Doğaya zarar vermek insanın kendisine yaptığı en tehlikeli iştir. Affedilemez. İnsanlık gerçeği özgür doğa yaşamıdır. Fakat insan gerçekliğine binbir hile uygulamıştır. İnsan ikinci doğa olmasına rağmen kendi yaratıcısına haksızlık edip sömürüyor.

Doğa kendisine emek vermiş, ihtiyaçları oranında üretici ve yaratıcı olmasını sağlamış ve de öğretmiştir. Bunu yaparken de, yaşama da renk vermiş, insanın yaşamını da kendi adaletli kucağında büyütmüştür. Şimdi bu anlamlı yaşam, ikinci doğa (insan) tarafından zorba iktidarla tahakküm altına alınıp anlamından uzaklaştırılıyor. Birinci ve ikinci doğa arasındaki kırılmanın sebebi simbiyotik ilişkinin kopmasıdır. Bu ilişkiyi koparan da, kapitalist modernist paradigmanın kendisidir.

Bu son zamanlarda, Gezi Parkı nedeniyle ekolojik ve demokratik bir direniş söz konusudur. Fakat en dikkat çeken şey, Tayyip Erdoğan’ın eylemcilere çağrısında “çevre sadece ağaç değildir, aynı zamanda tarihtir” cümlesiydi. Bu sözü sarf ederken yukarıda bahsettiğimiz çelişik durumu yaşamaktaydı. Oradaki ağaçların ve Gezi’nin yerine AVM’lerin yapılması o tarihi yok etmek değil midir? Dahası eylemin korkusundan olmuş olmalı ki “çevre aynı zamanda tarihtir” derken de Hasankeyf ve Munzur’un sular altında bırakmasını unutmaktaydı.

Kürdistan’ın her bir ırmağına-dağına, baraj kuran Erdoğan, kendisiyle nasıl çelişkili bir hal yaşadığını unutmuş olmalı. Karadeniz’in her bir vadisine kurulan baraj, sanki tarihi ve ekolojiyi yok etmiyor. İnsan topluluklarının yapılaşarak toplumsal forma bürünmesinin üzerinden en az 12 bin yıl geçmiştir. Hasankeyf tarihinin de o kadar eskilere dayandığı bilinmektedir. Erdoğan, kendi tikel tarihinin propagandasını yaparken Kürdistan’ın tarihini sulara gömmektedir. Dahası Hasankeyf, insanlığın evrensel tarihidir. 12 bin yıllık tarihin 5 bin yılı birinci ve ikinci doğanın aleyhine geçmiştir. Doğaya yabancılaşma en çok da iktidar tekeli ve endüstriyalizm sayesinde olmuştur.

İnsanı evcilleştiren doğadır. Yaşamına renk veren, anlamlı kılan, yine onu eylemci kılan doğadır. İnsanın hayatını birinci dereceden etkileyen, değiştiren-dönüştüren doğadır. Elbette insan da doğayı aynı şekilde evcilleştirip, dönüştürmektedir. Yani insan kendi kaynağını birinci doğadan alır. Kendi eylemselliği, farkındalığı, bilinci ile faydalanıyor. Burada yaratım ve inşa gücü devreye giriyor. Ama bu inşa gücü, doğayla hiyerarşik ilişki geliştirmesini gerektirmez.

Doğa ve İnsan

İnsanların ve diğer canlıların yaşamları boyunca sürekli etkileşim içinde bulundukları ortama doğal çevre denir.

Doğal çevre içinde yer alan, oluşumunda insanları etkili olmadığı her şey doğal unsur olarak adlandırılır.

LİTOSFER

Yerkabuğu ve onun üzerinde oluşan dağlar, ovalar, platolar ve topraklardır. Taşküre denilmesinin sebebi bileşiminin kayaçlardan oluşmasıdır.

HİDROSFER

Litosferin üzerinde bulunan okyanus, deniz, göl, akarsu, buzul, kaynak suları ve yer altı sularının bütünüdür.

ATMOSFER

Dünyayı saran hava tabakasında sıcaklık, yağış, rüzgar dediğimiz iklim olayları gerçekleşir.

BİYOSFER

Bitkiler, hayvanlar , insanlar ve mikroorganizmalar gibi doğal ortamda yaşayan canlıların oluşturduğu sistemdir.

Doğal çevredeki şartlar insanların giyinme, beslenme ve barınma gibi temel yaşam faaliyetlerini doğrudan etkiler.Örneğin kutuplara yakın yerdeki insanlar kalın giysiler giyerken, sıcak nemli iklimlerde yaşayanlar daha ince giysiler giyer.

Aynı şekilde insan da gereksinimlerini karşılayabilmek için doğal çevreyi etkilemektedir. Örnek; barajların yapılması, denizleri birbirine bağlayan kanalların açılması, ormanların tarla haline getirilmesi, denizin doldurulması gibi.

Gelişmiş ülkelerin doğal çevre üzerindeki etkisi fazladır.

Coğrafya, doğal çevre ile insan arasındaki ilişkiyi inceleyen ve bu ilişkilerin sonuçlarını ortaya koyan bilim dalıdır.

Coğrafya doğal çevre ile insan faaliyetleri arasındaki ilişkiyi incelerken bazı ilkelerden yararlanır. Bunlar; dağılış, bağlantı (karşılıklı ilgi) ve nedensellik ilkeleridir.

DAĞILIŞ İLKESİ

Coğrafyayı diğer bilimlerden ayıran en önemli ilkedir. Çünkü dağılış ilkesi sadece coğrafyada uygulanmaktadır.

Dağılımı yapılabilen her türlü olay coğrafyanın inceleme konusu içinde yer alabilir. Örnek; Dünyanın az yağışlı bölgeleri, deprem bölgeleri, maden, sanayi , sık ve seyrek nüfuslu yerler gibi.

BAĞLANTI (KARŞILIKLI İLGİ)İLKESİ

Coğrafi olayların birbirleriyle olan ilişkilerini araştırır. Örnek; iklim - doğal bitki örtüsü, güneş ışınlarının düşme açısı – sıcaklık, basınç farkı – rüzgarın esmesi gibi.

NEDENSELLİK İLKESİ

Coğrafi olayların oluşum nedenleri ve sonuçları üzerinde durur. Olayların ne zaman oluştuğuna, ortaya çıkacak sonuçlara ve çözüm yollarının neler olabileceğine dair bilgiler verir. Örnek; erozyon, deprem, küresel ısınma gibi.

COĞRAFYANIN BÖLÜMLERİ

Coğrafya, Genel Coğrafya ve Yerel Coğrafya olmak üzere iki ana bölüme ayrılır.

A. GENEL COĞRAFYA 

1- Fiziki Coğrafya: Yeryüzünde doğal ortamı oluştu-ran bitki, hayvan, yer şekilleri, iklim, toprak gibi öğeleri ve bunlar arasındaki ilişkileri inceler. İncelediği konulara göre Fiziki Coğrafya, şu dallara ayrılır; 

·                     Jeomorfoloji: Dağ, ova, plato ve diğer yüzey şe-killerini inceler ve oluşumunda etkili olan iç ve dış kuvvetlerin etkilerini açıklar.

·                      Klimatoloji: İklim ve iklim tiplerini ve yeryüzün-deki dağılışlarını inceler.

·                     Biyocoğrafya: Bitki ve hayvan topluluklarının yeryüzündeki dağılışını ve nedenlerini inceler.

·                     Hidrografya: Okyanus ve denizlerdeki su hare-ketlerini, gölleri, akarsuları yer altı sularını ve dağılışlarını inceler.

·                     Kartografya: Coğrafi bilgilerin harita, grafik ve diyagramlarda gösterilmesi üzerinde durur.

2- Beşeri ve Ekonomik Coğrafya: İnsan etkinlikleri ile doğal çevre arasındaki ilişkileri inceler. Beşeri coğrafya nüfus ve yerleşmeyi ele alırken; Ekonomik Coğrafya, tarım ve hayvancılık, sanayi, ulaşım, turizm, madencilik gibi konuları inceler.